• Historia miejscowości

        • Winda została założona w roku 1389 na prawie chełmińskim przez komtura pokarmińskiego Fredricha von Wendema. Od jego nazwiska wywodzi się stara nazwa wsi – Wenden. Na obszarze 53 włók lokowano osadników, którzy przez dziewięć lat byli wolni od płacenia czynszu. Po tym okresie płacono z każdej włóki pół grzywny i trzy kury. W XIV wieś posiadała karczmę, której właściciel płacił czynsz w wysokości trzech grzywien. Obecnie budynek danej karczmy stanowi dom mieszkalny. W 1437 roku wieś dokupiła dodatkowe trzy włóki ziemi. W roku 1820 Winda była dużą wsią liczącą 36 budynków mieszkalnych i 362 mieszkańców. W 1939 roku żyło tu 812 osób.

          Po zakończeniu drugiej wojny światowej wieś nosiła zwyczajową nazwę Wendenów.
          Zapewne jeszcze w wieku XIV wystawiono w Windzie drewniany kościół, na miejscu którego w pierwszej połowie XV wieku pobudowano z kamienia polnego i cegły kościół gotycki. W 1493 roku wieś i parafię odwiedziła ówczesny proboszcz parafii w Lidzbarku Warmińskim – Jerzy Wehner. Na początku XVI wieku parafia Winda podlegała pod dekanat reszelski. W okresie reformacji kościół przeszedł w ręce protestantów, którzy zajmowali go do 1945 roku. Przez lata kościół stanowił ostoję polskości, w XVI i XVII wygłaszano w nim polskie kazania. Świątynia została poważnie uszkodzona w początkach XIX wieku. 17 stycznia1818 roku w regionie Mazur szalał orkan, żywioł zniszczył drewnianą wieżę kościoła. Dzięki staraniom parafian nowa wieża została wybudowana w 1834 roku.   

          Wnętrze kościoła zachowało swój oryginalny wygląd: rokokowy ołtarz, kamienna kropielnica, epitafium Karola Naze z czerwonego marmuru z XVIII wieku. Znajdują się tu również piękne żyrandole. Najmniejszy z nich był podarunkiem carycy Katarzyny II.

                   Ten prezent jak i podobne z tego okresu miały wyrazić podziękowanie za dobre przyjęcie wojsk rosyjskich podczas wojny siedmioletniej przez wiernych parafii. Duży, mosiężny żyrandol wiszący naprzeciwko ołtarza również był podarunkiem władców Rosji.
          Na wieży kościoła dawniej wisiały trzy dzwony. Najmniejszy ważył 100 kg i nosił nazwiska fundatorów hrabiny Cecylie Donhoff i ówczesnego proboszcza Christopa Wilhelma Kuhnke. Na dzwonie znajdował się napis: „Imię moje każdy wie, Luisa nazywają mnie”. Średni dzwon ważył 250 kg. Ten dzwon był także fundacją hrabiny Cecylie Donhoff i miał wyryty napis: „Do cichej godziny wieczornej, do pokornego pacierza, do wiecznego pokoju w mogile, wołam gromadę chrześcijańską. Wiejska gromado usłysz mnie, nie zapomnij nigdy własne dobro. Nazwa moja jest Sophia”. Wiersz nawiązywał do epidemii dżumy, która nawiedziła wioskę. Trzeci, największy dzwon Solus i ówczesny proboszcz Friedrich Samuel Richter.
          Na dzwonie znajdował się napis „Na cześć Boga i chwała jego świętości – Dzięki i chwała Bogu - moje imię Amalia”.

                   Na początku XX wieku, w 1914 roku rada parafialna odrestaurować wnętrze kościoła. Wynikało to ze złego stanu sufitu i belek nośnych.


          WYKAZ PROBOSZCZY KOŚCIOŁA W WINDZIE Z OKRESU EWANGELICKIEGO (1839 – 1945)
          1. Samuel Richter
          2. Joh. Gottlieb Malletke
          3. Kurt Raeder
          4. Herbert Degenhardt


                  Po wyzwoleniu Winda była jedną z najprężniej rozwijających się wsi w powiecie kętrzyńskim. Na przełomie lat 1945/1946 zorganizowano tu szkołę powszechną, w 1947 roku urządzono wiejskie przedszkole. Szczególne zasługi na rzecz oświaty we wsi poczynił nauczyciel z Windy Brunon Prass. Brał aktywny udział w akcji z analfabetyzmem.

          http://pl.wikipedia.org/wiki/Winda_(wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie)